De oudste patiënt die het Meander Medisch Centrum in Amersfoort ooit behandeld heeft was ruim 900 jaar oud.
Hij zat bovendien verstopt in een Boeddhabeeld.
Komt een Boeddhabeeld bij de dokter
De gemummificeerde mummie in lotushouding, omhuld door een gouden beeld, werd door onderzoekers vanuit het Drents Museum naar het ziekenhuis voor nader onderzoek. Een conservator, een radioloog en een gastro-enteroloog onderzochten de mummie en ontdekten niet alleen de aanwezigheid van de monnik in het beeld, maar ook de afwezigheid van zijn organen. De organen van de monnik bleken vervangen te zijn door papiersnippers met oude Chinese karakters en ander verrot materiaal dat nog steeds niet is geïdentificeerd.
Sokushinbutsu: zelfmummificatie
Maar hoe kwam deze monnik überhaupt in dat beeld terecht? Onderzoekers denken dat de monnik zijn eigen lichaam heeft gemummificeerd via een macaber proces dat bekend staat als Sokushinbutsu, ofwel zelfmummificatie.
Zelfmummificatie zeg je? Ja. Eeuwen geleden veranderden bepaalde boeddhistische monniken in heel Azië (met name in Japan) zichzelf in ‘levende mummies’ ter voorbereiding op hun dood. Het grootste deel van dit proces bestond uit een extreem dieet. Om te voorkomen dat hun lichaam na hun dood ten onder zou gaan aan decompositie door vet en vocht, aten deze monniken jarenlang (soms meer dan 10 jaar) heel weinig. Rijst, tarwe en soja waren uit den boze. In plaats daarvan aten ze dennennaalden en boomschors. Het dieet werd aangevuld met bepaalde noten en sesamzaad om de groei van bacteriën te remmen en compleet gemaakt met een giftig sap dat werd gebruikt om lak te maken. Dit zou insecten uit de buurt houden en in het lichaam fungeren als een soort formaldehyde.
Levend begraven
Het dieet van de ambitieuze monnik was al hardcore, maar een monnik met de ambitie een levende Boeddha te worden was er hiermee nog niet. Na jarenlang hongeren werd hij begraven in een ondergrondse kamer waar hij ademde door een buis van bamboe en chantte. Dat hoorde natuurlijk niemand, daarom gaf hij elke dag een teken van leven door met een bel te rinkelen. Hoorden de andere monniken op een dag geen bel meer, dan wisten ze dat het tijd was om de bamboe buis weg te halen en de tombe te verzegelen. De monnik kreeg zo de tijd om te mummificeren. Drie jaar later werd de tombe geopend en werd de inmiddels gemummificeerde monnik naar een plek gebracht waar hij vereerd kon worden.
Tukdam
Voor sommige boeddhisten zijn gemummificeerde monniken niet dood, maar in een diepe meditatieve toestand die ‘tukdam’ genoemd wordt. Ondanks de jarenlange voorbereiding en uithongering was de kans dat de zelfmummificatie slaagde echter buitengewoon klein. Het was zeldzaam dat het lukte. (Ik weet het niet hoor, ik geloof dat ik het idee van composteren toch echt aantrekkelijker vind.)
Foto: Drents Museum
Zhang Gong Liuquan lukte het een levende Boeddha te worden
Zhang Gong Liuquan, een boeddhistische meester en lid van de Chinese Meditatieschool was een van de monniken die met deze methode succes had. Geboren als Zhang Qisan, kreeg hij dankzij zijn vroomheid en kennis de eretitel Gong (Meester). Hij stierf in 1100 op ongeveer 37-jarige leeftijd. De teksten die in de mummie gevonden maken aannemelijk dat hij de monnik is die in het Boeddhabeeld woont.
De mysterieuze geschiedenis van het Boeddhabeeld
Maar de mysteries rond het beeld, en het lichaam erin, zijn daarmee verre van ontrafeld. Wetenschappers hebben geen idee hoe Zhang Gong Liuquan in het beeld is terechtgekomen. Wie zijn organen verwijderd heeft en wat ermee gebeurd is. Wie de auteur is van de oude Chinese teksten in zijn lichaam. En welke andere materialen er in zijn lichaam geplaatst zijn.
Het papier-maché beeldje, dat ongeveer even groot is als een zittende monnik en is afgewerkt met lak en goudverf, heeft bovendien een nogal duistere geschiedenis. Het heeft waarschijnlijk eeuwenlang in een klooster in het zuidoosten van China gestaan. Het kan zijn meegenomen tijdens de Culturele Revolutie. Via niet geheel duidelijke routes werd het beeld in Nederland gekocht en weer doorverkocht, tot de eigenaar in 1996 besloot het beeld te laten restaureren. Toen de restaurateur het beeld van zijn houten platform haalde, vielen hem twee kussens met Chinese tekst onder de knieën van het beeld op. Toen hij de kussens verwijderde, ontdekte hij dat er menselijke resten in de mummie zaten. Toch werd dit pas in 2014 in Amersfoort in de CT-scanner bevestigd en nader onderzocht.
Inwoners van Yangchun willen hun monnik terug
De mummie van Zhang Gong Liuquan woonde jarenlang in bruikleen in het Drents Museum en was in 2014 te zien op een tentoonstelling over mummies in het Nationaal Natuurhistorisch Museum van Hongarije in Boedapest. De bedoeling was dat hij in 2015 door zou reizen naar een museum in Luxemburg.
Een groepje inwoners van het dorp Yangchun in de provincie Fujian herkende in het beeld echter hun geliefde en vooral ook in 1995 gestolen monnik en spiritueel leider: “We zijn opgegroeid met het beeld. Hij was er dag en nacht. Hij is onze spiritueel leider en het is voor ons uiterst belangrijk dat hij terugkomt.”
Er werd een rechtszaak aangespannen en er ontstond gemeen gehakketak over de vraag of bewezen kon worden dat de mummie in het beeld inderdaad de gestolen monnik uit Yangchun was. De rechtbank heeft in 2020 bepaald dat het beeld moet terugkeren naar China: “Het beeld heeft een sleutelrol in het religieuze leven van de dorpen en moet terugkeren naar de plaats waar het vandaan komt en worden bewaard door de plaatselijke bevolking. Als historisch cultureel relikt moet het eigendom ervan ook bij wet worden beschermd.”
Bronnen
- Agence France-Presse (2018), ‘Our spiritual leader’: Chinese villagers appeal for return of 1,000-year-old monk, The Guardian.
- Carter, C. (2017), Golden mummified monk who starved himself to death is now at the centre of a £10 million tug of war, The Mirror.
- Frost, N. (2018), A group of Chinese villagers traveled to Amsterdam to ask for the return of a mummified monk, Quartz.
- Ghose, T. (2015), Mummy found hiding inside ancient Buddha statue, Live Science.
- Hooper, J. & Plafker, T. (2017), The body in the Buddha, The Economist.
- Keyser, H. (2015), Mummy discovered inside an ancient Buddha statue, Mental Floss.
- Li, Y. (2020), Court orders return of stolen Zhang Gong Patriarch statue, ECNS.cn.
- Sokushinbutsu, Wikipedia.