Jawel, we bezoeken nóg een verlaten mausoleum in Hamburg. Hier woon ik nu eenmaal (in Hamburg, niet in een mausoleum). Maar geloof me, ook het Schröder Mausoleum op het Ohlsdorfer Friedhof is een mausoleum waar je meer over wilt weten.
Want stel je voor: je wandelt over het uitgestrekte Ohlsdorfer Friedhof in Hamburg. De herfstbladeren ritselen onder je schoenen, en de lucht is fris, misschien staat Halloween voor de deur. Plotseling sta je voor een groot, achthoekig gebouw, zo te zien nogal vervallen, maar nog steeds indrukwekkend. Je bent aangekomen bij het Schröder Mausoleum, en het heeft een verhaal te vertellen.
Geschiedenis en architectuur van het Schröder Mausoleum
Dit mausoleum heeft namelijk een bijzondere geschiedenis. Het Schröder Mausoleum werd in 1906 gebouwd in opdracht van Charles von Schröder, een wat je nu een hot shot zou noemen uit een invloedrijke Hamburgse koopmansfamilie. Dit was een prestigeproject dat met een oppervlakte van 222 m² het grootste burgerlijke mausoleum van Noord-Europa is. Het achthoekige gebouw, opgetrokken uit rode zandsteen uit de regio Main, is een neoromaans hoogstandje.
Ik begrijp heus wel dat je nu hooguit denkt: “Naja, als je je ogen dicht houdt, heeft het misschien iets van glamour”. Maar je moet eens proberen je voor te stellen hoe het er vroeger uitzag.
Architect Edmund Gevert ontwierp een indrukwekkende structuur met een koepel van gewapend beton, oorspronkelijk bedekt met koper. Dat rode zandsteen glansde in het zonlicht, en de koperen koepel schitterde alsof het goud was. Vergeet ook de imposante voordeur met maar liefst zes zuilen niet. En het interieur was pas echt iets bijzonders: prachtige glas-in-lood ramen met Bijbelse taferelen (Mopo heeft er hier een foto van), een marmeren vloer en 24 grafkelders in de achterwand. Zeg zelf, dat klinkt alsof het daar goed toeven was, ook al was het postuum. 
Een eenzaam en verlaten mausoleum
Je voelde het al aankomen: het Schröder Mausoleum staat er tegenwoordig niet echt goed voor. De laatste bijzetting was al meer dan zeventig jaar geleden. Sindsdien knaagt Vadertje Tijd gestaag aan het mausoleum. De koepel lekt, de ramen zijn grotendeels verdwenen, de verf bladdert af en het schimmelt er harder dan in mijn vorige woning in Altona. De koepel leed in de Tweede Wereldoorlog enorm veel schade. Verrassend genoeg niet door de bommenregen die in 1943 grote delen van Hamburg in as legde, maar door koperdieven.
Overal zie je de sporen van verwaarlozing.
Je vraagt je misschien af: “Waarom doet niemand er iets aan?” Je bent niet de enige. In 2009 leek er hoop te gloren voor het Schröder Mausoleum toen de flamboyante ‘cultuurinvesteerder’ Klausmartin Kretschmer het mausoleum adopteerde. Hij had grootste plannen voor een ‘muzikale plek van troost’. Hij begon met opknappen en plaatste een professionele vochtvreterinstallatie, maar van zijn ambitieuze plannen kwam verder niets terecht.
(Er zijn overigens mensen die het Schröder Mausoleum nu het Kretschmer Mausoleum noemen. Dat lijkt me niet terecht. Hij had nooit het plan om er begraven te worden, en hij heeft er verder ook niks mee gedaan. We houden het dus gewoon bij Schröder Mausoleum.)
Hoe nu verder met het Schröder Mausoleum?
En nu? Tsja, het staat er maar een beetje, als een stille getuige van vergane glorie. De begraafplaats probeert wel wat te doen, zo zijn er plannen om een zeil over het dak spannen om erger te voorkomen. Maar een échte, levensreddende opknapbeurt zou miljoenen euro’s kosten, en die heeft niemand zomaar liggen. En niemand voelt zich écht verantwoordelijk voor dit stukje geschiedenis, helaas: niet heel lang geleden hebben verre Schröder-familieleden uit Londen het mausoleum bezocht, maar toen ze het enorme prijskaartje zagen, zagen ze ook meteen af van adoptie en restauratie van het grafmonument. (Het mausoleum kampt natuurlijk met een probleem waar heel veel historische monumenten mee te kampen hebben: hoe behoud je het erfgoed in een tijd waarin familieverbanden vaak ontbreken en niemand er geld aan uit wil geven – helaas.)
En toch is het een plaatje
Klar, dit mausoleum heeft zijn beste tijd gehad. En toch is het een plaatje, of misschien juist wel daarom. Er hangt een bepaalde sfeer omheen, een beetje spookachtig zelfs. Als je geluk hebt en naar binnen kunt gluren, zie je stenen doodshoofden die je vanaf de pilaren aanstaren. (Noot, er staat momenteel een hek om het mausoleum heen vanwege het instortingsgevaar, dus urbexen gaan we hier natuurlijk niet doen, want wij zijn geen halve garen. Ben je op zoek naar urbexlocaties in Duitsland, kijk dan hier!)
Het Schröder Mausoleum vertelt een verhaal over Hamburg’s rijke geschiedenis, over ambitie, over leven en dood. En wie weet, misschien komt er ooit iemand langs met een zak geld en een berg historische interesse die besluit om dit vergeten monument nieuw leven in te blazen. Ik nodig deze persoon hierbij vast uit voor een borrel.
Meer over het Schröder Mausoleum in Hamburg
- Mitten in Hamburg: das größte Mausoleum des Norden verfällt – Mopo.de geeft je een indruk van de binnenkant van het Schröder Mausoleum.
- Fredriks.de had ook het geluk het mausoleum van binnen te bekijken toen het nog kon.
Bijzondere begraafplaatsen in Hamburg
Op het Ohlsdorfer Friedhof vind je nog een verlaten en in verval geraakt mausoleum: het Riedemann Mausoleum. Ook zeker een kijkje waard.
Het Ohlsdorfer Friedhof is absoluut een van de bijzonderste begraafplaatsen in Hamburg, maar niet de enige. Wandel bijvoorbeeld ook eens over de Joodse begraafplaats in Altona (een van de grootste bewaard gebleven Joodse begraafplaatsen ter wereld) en het Altonaer Hauptfriedhof.
➤ Bijzondere begraafplaatsen vind je natuurlijk niet alleen in Hamburg. Dit zijn 15 bijzondere begraafplaatsen over de hele wereld om te bezoeken voor je dood bent. Of daarna…